Historia jazzu w Krakowie

Początki jazzu w Polsce nierozerwalnie łączą się z Krakowem . To tutaj stopniowo napływały inspiracje z zagranicy i powoli odnajdywały właściwy grunt, przywożone przez, wracających z emigracji, muzyków. To były wczesne lata 20te. Orkiestry grywające w teatrzykach rewiowych sięgały po trąbki i saksofony, a słowo jazz coraz częściej pojawiało się w ich tytułach.
Ogromne znaczenie dla popularyzacji gatunku w Krakowie miało YMCA (Chrześcijańskie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej) - organizacja kulturalno - społeczna, pierwotnie brytyjska, a w Polsce istniejąca od roku 1922. Przy niej po wojnie powstało Koło Miłośników Muzyki Nowoczesnej.
Już w 1926 roku powstało Stowarzyszenie Jazz - pierwsze w Polsce i prawdopodobnie jedno z pierwszych w Europie.
Jednak prawdziwy boom i poczÄ…tek rozkwitu tego gatunku muzycznego przypada na czasy powojenne.
Początek jazzu w Krakowie to pierwsze kroki, jakie stawiali prekursorzy tego gatunku w Polsce, tacy jak m.in. Wojciech Karolak, który przybył tutaj jeszcze jako dziecko. W tym mieście swoje orkiestry prowadzili tacy muzycy, jak Jerzy Harald, Kazimierz Turewicz. Do Grodu Kraka przybył również Jerzy Duduś Matuszkiewicz, który powoli rozpoczynał swoją przygodę z miejscowymi bigbandami. Ważną i wpływową postacią był muzyk, organizator, dziennikarz, współpracownik Polskiego Radia - Jerzy Borowiec.
Po wojnie przyszedł ciężki czas dla jazzu - uznany za "wrogą muzykę" - musiał kompletnie zejść w "podziemia". Kraków stał się miejscem, w którym osiedlała się większość ludności, zmuszonej opuścić stolicę i inne większe miasta - przede wszystkim z powodu wysiedleń. Był to główny skutek oddziaływania Powstania Warszawskiego.
Cenzura i polityka państwa nie była jednak przeszkodą dla prawdziwych pasjonatów muzyki. Rozpoczął się okres spotkań domowych i adaptacji prywatnych mieszkań na potrzeby wspólnego muzykowania i wymiany muzycznych ideii i pomysłów - "czas katakumb". Najbardziej znanym takim miejscem w owych czasach było mieszkanie Witolda Kujawskiego, Rafała Woltyńskiego, a pó¼niej również - Andrzeja Trzaskowskiego. Punkty te stanowiły również bardzo ważne fora dyskusyjne, na któych rozmawiano o literaturze, sztuce, nie koncentrując się jedynie na muzyce.
W takich okolicznościach formowały się również pierwsze poważne zespoły jazzowe, jak prowadzony przez Jerzego Dudusia Matuszkiewicza - Melomani czy formacja Andrzeja Kurylewicza.
1954 rok to oficjalna data pierwszej edycji Krakowskich Zaduszek Jazzowych, a dwa lata pó¼niej powstaje stowarzyszenie Krakowski Jazz Klub, który m.in. miał dać podwaliny pod Polskie Stowarzyszenie Jazzowe.
W roku 1962 krakowskie środowisko przyznało pierwszą nagrodę Helikon, którą otrzymał wielki muzyk i wyjątkowy człowiek - Krzysztof Komeda.
Lata 60te to przełom w stosunku do jazzu - właśnie wtedy przestaje być już tylko muzyką rozrywkową, a staje się w wielu przypadkach czysto artystyczną formą. Najbardziej charakterystycznymi postaciami stają się tacy muzycy, jak Andrzej Kurylewicz, Wojciech Karolak, Roman Dyląg czy Andrzej Dąbrowski. Formułuje się pierwszy skład Jazz Band Ball Orchestra, przygodę z krakowskim jazzem rozpoczyna Tomasz Stańko. Działalność rozpoczynają zespoły takie, jak Playing Family i Old Metropolitan Band, który powstał w 1968 roku.
Prym jednak wiódł przede wszystkim Jazz Klub Helikon - prawdziwa skarbnica nowych muzycznych talentów, kultowe i elitarne miejsce, w którym życie artystyczne toczyło się swoim własnym, niezależnym torem.
Jazz tradycyjny, swing rządziły przede wszystkim w Krakowie, jednak to, co w latach 60tych działo się "za wielka wodą" musiało mieć również wpływ na polskich muzyków. Najważniejszymi instrumentalistami, którzy po części czerpali wtedy z amerykańskiej awanagardy byli Zbigniew Seifert i Janusz Muniak. O Tomaszu Stańko już nie wspominając.
W latach 70tych powstał zespół Labolatorium Janusza Grzywacza, który działał na pograniczu umuzyki intuicyjnej, jazzu i współczesnego rocka, inspirując się kształtującym się i modnym wtedy gatunkiem fusion. Nie tylko on jednak poruszał się w takiej stylistyce - na scenie muzycznej pojawia się jazzrockowy gitarzysta Jarek ¦mietana.
Prężnie działają krakowskie kluby, jak choćby Klub POd Jaszczurami, Pod Baranami. Koncerty odbywają się w Zaścianku , Przewiązce, Fenixie. W roku 1976 odbywa się pierwsza edycja Jazz Juniors.
W latach 80tych przoduje zespół ¦mietany - Extra Ball, ale także - Jazz Band Ball Orchestra, Old Mertopolitan Band, Beale Streat Band i Playing Family. Pojawia się młody gitarzysta, plastyk, student ASP - Marek Bałata.
Spadek zainteresowania jazzem tradycyjnym przypada na lata 80te, kiedy nowych fanów gatunku zdobywa kolejny zespół ¦mietany - Sounds czy wykonujący elektryczny jazz skład Krzysztofa ¦cierańskiego. Jeden z najważniejszych krakowskich awangardzistów, który współpracował m.in. z takimi muzykami jak Adam Kawończyk.
Lata 90te przyniosły kolejne nowe talenty muzyczne, do których zaliczyć możemy: braci Piątków czy Leszka Szczerbę.
Jazz we współczesnym Krakowie rozwija się w sposób nieprzerwanie owocny. Stare tradycje nabierają nowych znaczeń. Jest coraz więcej knajp i klubów, dp których zapraszani są tacy muzycy, których do niedawna nikt by się nawet nie spodziewał. Jazz dalej święci triumfy.